سولفات روی چیست:
سولفات روی یا زینک سولفات Zinc Sulfate ترکیبی غیر آلی و با فرمول شیمیایی ZnSO4 می باشد که دارای آبپوش های مختلفی است. فراوان ترین نوع آن به صورت 7 آبه با فرمول مولکولی ZnSO4.7H2O بوده و در گرید های مختلفی تولید می شود. این ماده مانند دیگر سولفات های فلزی , کاملا در آب قابلیت انحلال دارد.
کاربرد ها و مصارف سولفات روی:
سولفات زینک به خصوص نوع هفت آبه آن دارای کاربرد های مختلفی است که بخشی از این مصارف عبارتند از:
استفاده در کشاورزی به عنوان کود شیمیایی برای تامین عنصر روی در خاک
به عنوان یک عامل انعقادی در تولید ابریشم مصنوعی
به عنوان یک ماده اولیه در تولید رنگدانه ها
سولفات روی خوراک دام و طیور
کنترل رشد خزه
زینک سولفات به عنوان یک عامل نگهدارنده در صنایع چرم سازی و دباغی
در پزشکی برای تولید مکمل های روی و در درمان استفراغ
استفاده در تولید الکترولیت های تولید روی
به عنوان یک رنگ در رنگرزی
سولفات روی در کشاورزی:
کود شیمیایی سولفات روی در کشاورزی به منظور تامین عنصر روی در گیاهان می باشد. روی در گیاهان دارای نقش مهمی در تنفس و انجام عمل فتوسنتز و فعالیت های آنزیمی است. کمبود روی سبب زرد شدن برگ ها و ایجاد لکه های قهوه ای بر روی برگ های جوان تر می شود. همچنین کود سولفات روی به علت دارا بودن گوگرد, سبب کاهش pH خاک و در نتیجه جذب بهتر عناصر ریز مغذی توسط ریشه می شود.
روش و زمان مصرف کود سولفات زینک در باغ ها و زمین های زراعی به صورت زیر می باشد:
مقدار مصرف سولفات روی 200 تا 400 گرم برای هر درخت در باغداری و 20 تا 40 کیلوگرم در هکتار برای کشت خطی و 1/5 برابر آن برای کشت دست پاش می باشد.
تولید و واکنش پذیری :
ZnSO4 را تقریبا می توان از طریق واکنش هر ماده حاوی Zn با اسید سولفوریک تولید کرد. واکنش Zn با محلول آبی سولفوریک اسید به صورت زیر است:
Zn + H2SO4 + 7 H2O → ZnSO4∙(H2O)7 + H2
گرید تجاری ZnSO4 را نیز از واکنش اکسید روی خالص با سولفوریک اسید طبق واکنش زیر سنتز می کنند:
ZnO+H2SO4—>ZnSO4+H2O
تمامی اشکال ZnSO4 در فرم محلول آبی خود دارای رفتاری یکسان هستند. این محلول های آبی حاوی کمپلکس های فلزی هستند. دقت کنید زمانی که به محلول حرارت داده می شود و تا دمای 680 درجه ی سانتی گراد گرم می شود, ZnSO4 به گاز اکسیدسولفور و اکسید روی تجزیه می شود. در حین کار با این ترکیب باید به این موضوع توجه داشت چرا که هر دو این ترکیبات سمی و خطرناک هستند.
علائم کمبود روی در گیاهان چیست؟
کمبود این ماده در خاک علائمی شبیه به کمبود آهن ایجاد می کند که مهمترین آنها شامل موارد زیر می باشد:
ریزش برگهای تازه
ایجاد رگه های زرد در برگ ها
شکننده شدن شاخه ها
رشد ناقص برگ های گیاه
نحوه مصرف کود سولفات روی
هنگام استفاده از این کود بهتر است آن را با سیار کودهای دیگر ترکیب کرده تا خاک حداکثر مواد مغذی را جذب کند.
اسپری کردن(محلول پاشی) این کود رای رشد و سبز سدن برگ ها مناسب تر می باشد.
این کود به دلیل مقرون به صرفه بودن و کاربرد های گسترده آن بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد اما ترکیب کیلیت روی برای جذب روی از کود ها مناسب تر است.
در بعضی از مناطق خاک ها بسیار فشرده هستند و این باعث می شود روی به ریشه گیاهان نرسد در این صورت باید خاک را حفر کرد و با سایر کمپوست ها ترکیب کرد.
مصارف پزشکی:
مصرف این ماده شیمیایی تحت مراقبت های پزشکی می تواند در قالب کپسول، روی مورد نیاز بدن را تامین نماید. Zn در افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن موثر است، زیرا آنزیم هایی را تولید می کند که به پاسخ سیستم ایمنی کمک کرده. همچنین باعث تولید هورمون تیمولین (thymulin) می گردند.
سطح پایین روی در بدن می توان سبب ابتلا به بیماری های عفونی منجر شود. کمبود این عنصر همچنین می تواند باعث کندی ترمیم زخم، بدخلقی و اسهال مزمن شود. سولفات روی کمک می کند تا مقدار این عنصر در بدن در محدوده مناسب نگه داشته شود.
در درمان اسهال های مزمن و حاد در کودکان که بیش از 40 کشور درحال توسعه جهان صورت گرفت نشان داد که درمان با روی (ZINC THERAPY) طی مدت 3 تا 10 روز و همچنین جایگزینی آب از دست رفته بدن می‌تواند تا حداقل سه ماه از بروز دوباره این مشکل جلوگیری کند.
عوارض مصرف سولفات روی :
هر ماده ای اگر از دوز مشخصی بیشتر مصرف شود طبیعتا باعث ایجاد مشکلاتی می شود در خصوص این ترکیب سولفاته نیز توصیه مصرف به شرح زیر است:
برای افراد بالغ (منظور افراد بالاتر از 19 سال) مقدار مصرف ایده آل این ماده، برای مردان 11 میلی گرم و حداکثر مقدار آن 34 میلی گرم در روز و برای زنان این مقدار به ترتیب به 9 میلی گرم 34 میلی گرم می رسد، زنان باردار مقدار ایده ال آن 11 میلی گرم و حد آن به 40 میلی گرم می رسد.
در حالتی که فردی به این ماده آلرژی بدهد، ممکن است باعث علائمی مانند، قرمزی و خارش پوست، تنگی نفس ، گرفتگی صدا و تورم دهان و صورت و لب ها می شود.
در کنار همه ی مزایا این سولفات روی به عنوان مصرف دارویی برای برطرف کردن مشکل کمبود روی، این مشکل را دارد که جحذب برخی از داروها همانند آنتی بیوتیک ها، بیو فسفونات ها و … را کاهش می دهد به همین د لیل در مصرف دوز مناسب این ماده باید دقت کرد.