سدیم لوریل سولفات 

سولفات لوریل سدیم به اختصار SLS با فرمول NaC12H25SO4 یا سدیم دودسیل سولفات SDS یا ماده نزدیک به آن سولفات لوریل سدیم یا سولفات لاریل اتر سدیم ( سدیم لوریل اتر سولفات) sodium laurylether sulfate به اختصار SLES رایج ترین سولفات های سطح فعال آنیونی (مواد فعال سطحی آنیونی) از پاک کننده های سنتزی با قدرت زیاد و به طور دقیق تر جزو سورفاکتنتها (مواد فعال سطحی یا مواد موثر) می باشد.

به دلیل داشتن خاصیت آمفیلیک مانند سایر سورفکتانت ها توانسته است جز یکی از مناسب ترین اجزای شوینده ها قرار بگیرد. خاصیت آمفیلیک در واقع خاصیتی است که در آن مولکول دارای هر دو قسمت هیدروفیلیک (آب دوستی) و هیدرو فوبیک (آب گریزی) می باشد. سدیم لوریل سولفات به عنوان سورفکتانتی آنیونی در خمیردندان ها و شامپو ها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین این ماده می تواند در برابر چندی از ویروس ها مانند هرپس سیمپلکس، ویروس روتا،HIV-1 و… مقاومت کند، البته کاربری این ماده از این نظر زیاد مورد برررسی قرار نگرفته است و قابل تایید نیست. بنابراین کاربرد اصلی آن به عنوان سورفکتانت می باشد.

سدیم لوریل سولفات به صورت تجاری در فرم های پودری و قرصی وجود دارد. نمکی قلیایی است که محلول آبی آن با غلظت 1% وزنی حجمی دارای pH بین 7 تا 9.5 است. به عنوان یک سورفکتانت SLS به دلیل توانایی که در ایجاد منافذ در غشاهای لیپیدی دارد، خاصیت باکتریواستاتیکی دارد. همچنین می تواند بر روی برخی از ویرو.س ها و قارچ ها نیز اثر بگذارد.

 

اما عملکرد این ماده چگونه است ؟ مولکول SLS به سطح مایع مهاجرت می کند و در آنجا با تجمع سایر مولکول های SLS سبب کاهش کشش سطحی می گردد. با این کار مایع راحت تر می تواند پخش شود و مخلوط گردد. در نتیجه با جداسازی مولکول ها و کاهش کشش سطحی اثری متقابل بین شوینده ی مورد استفاده و مو ها یا پوست شما بر قرار می گردد.

 

 

نام شیمیایی : سدیم لوریل سولفات ، SLS.

اسامی مترادف با سدیم لوریل سولفات : اس ال اس ، سدیم مونو دو دسیل سولفات، سدیم لاریل سولفات، سدیم مونو لاریل سولفات، سدیم دودکاتو سولفات، sodium laurylether Sulfate.

 

تولید اس ال اس :

لوریل الکل یکی از مواد واکنش دهنده ی تولید این ماده می باشد. از هیدرولیز نارگیل و یا روغن موجود در هسته ی میوه ها اسید چرب به دست می آید ، در نهایت این اسید های چرب به الکل کاهش داده می شوند و لوریل الکل به دست می آید. از واکنش لوریل الکل با سولفوریک اسید هیدروژن لویل سولفات تولید می گردد. بعد از خنثی سازی این ماده با سدیم کربنات، نهایتا می توان محصول فوق را تولید نمود.

 

فرمول شیمیایی : NaC12H25SO4.

گرید محصول : سولفات لوریل سدیم صنعتی 2. سدیم لوریل سولفات آزمایشگاهی.

این ماده یک ترکیب شیمیایی امولسیون کننده ، پف دهنده ، تسریع کننده انحلال و کف کنندگی است که از آن در صنایع شویندگی ، دترژنت ها یا مواد غذایی استفاده می شود و مواد فعال کننده سطحی آنیونی در تولید شامپو می باشد.

در اکثر مواد تجاری شوینده ها مثل مایع ظرفشویی و پاک کننده های صنعتی ( کارواش و کف شورها و برطرف کننده روغن) و در بیش از 90% مواد بهداشتی و پاک کننده بدن و سر از قبیل خمیر دندان، صابون، شامپو، کرم و لوسیون چه به صورت مایع یا غیر مایع جهت زدودن چربی به عنوان ماده کف کننده و پاک کننده و امولسیون کننده مواد چسبنده بکار می رود و جز مواد اولیه آرایشی و دارویی است.

این ماده موجب شکسته شدن سد رطوبتی پوست شده و خود به راحتی در پوست نفوذ می نماید و به دیگر مواد شیمیایی نیز اجازه می دهد تا به راحتی نفوذ کنند. ضمن ترکیب با سایر مواد شیمیایی جزو مواد خطرناک و سرطانزای پوستی است که همچنین می تواند باعث ریزش مو شود.

گاهی اوقات SLES یا SLS با برچسب برگرفته از نارگیل یا مشتقات طبیعی نارگیل ارائه می گردد و دارا بودن کد تجاری و تصویب استاندارد ملی و با وجود درستی مساله طبیعی بودن ، باعث گمراهی می گردد. علت فروش این مواد در بازار، ضمن عدم آگاهی، اشتیاق افراد و مشتری ها به این مواد است که علاقه کاذب خاصی به میزان کف کنندگی دارند.

تولید سدیم لوریل سولفات با انجام فرایند بین لوریل الکل با گاز سولفور تری اکسید ، اولئوم ، و یا کلروسولفوریک اسید آغاز می شود

سدیم لوریل سولفات که به سدیم دو دسیل سولفات نیز معروف است ، یک سورفکتانت آنیونی است و یکی از رایج ترین ترکیبات شیمیایی است که در صابون های کارواش، پاک کننده های کف گاراژ و چربی زداها موتور ماشین استفاده می شود. شگفت آور است که این ترکیب در شامپوها ، صابون ها و خمیر دندان نیز یافت می شود. سورفکتانت های آنیونی مهم ترین رده سورفکتانت ها هستند که در پاک کننده های خانگی ، شخصی و صنعتی استفاده می شوند. این ترکیبات به خاطر تواناییشان در حل کردن چربی ها و روغن، پایین آوردن فشار سطحی محلول های آبی یا از میکروامولسیون ها کاربرد دارد. با وجود این سدیم لوریل سولفات دارای اثرات مضری بر چشم ها، پوست، بافت مخاطی و احتمالا حتی اندام هایی مانند مغز، قلب، طحال و کبد می باشند.

اثرات سدیم لوریل سولفات بر چشم : سدیم لوریل با روش ها و از طریق مختلف دارای اثرات مضر بر چشم می باشد. یکی از اثرات سمی این ترکیب بر چشم هاست که باعث می شود زمان ترمیم بافت پوششی قرنیه طولانی تر شود. مطالعات نشان می دهند که سدیم لوریل سولفات هم از نظر مکانیکی و هم از نظر شیمیایی باعث ایجاد زخم های قرنیه می شود. این ترکیب بهبود بافت پوششی قرنیه را به 8 تا 10 روز می رساند به عبارتی ترمیم زخم را کند و در مقایسه با شرایط طبیعی 2 روز دیرتر بهبود می یابد. در صورتی که قرنیه به طور مناسب درمان نشود، تخریب بافت و عفونت از آن را در پی خواهد داشت.

بسیاری از تغییرات در چشم بازتابی از تخریب پروتئین هاستو در صورت استفاده طولانی مدت بسیاری از محصولات حاوی سدیم لوریل سولفات امکان دارد باعث کاتاراکت یا کدورت قرنیه شود. مطالعه ای که بر روی سلول های جنینی شبکیه چشم جوجه انجام شده است نشان می دهد که سدیم لوریل سولفات از رشد اکسون هایی که در نهایت شبکیه چشم را تشکیل می دهند به طور کامل جلوگیری می کند. سدیم لوریل سولفات می تواند برای چشم بزرگسالان و جوانان مضر باشد و لذا باید استفاده از آن در شامپو و صابون اجتناب شود.

 

کاربرد ها

از ترکیب فوق علاوه بر استفاده در صنایع شوینده می توان در صنایع غذایی، پزشکی و… نیز استفاده نمود. در ادامه به این کاربرد ها بیشتر می پردازیم.

 

صنایع شوینده و بهداشتی:

در محصولات شوینده و بهداشتی این ماده یکی از ترکیبات مهم است و در محصولات زیبایی، مو، کرم ها و … به کار می رود.

محصولات زیبایی:

کرم های اصلاح، شوینده های دست، پاک کننده های آرایش، شوینده های صورت، صابون های مایع و جامد و…

مراقبت از مو :

اس ال اس در شامپو ها، ژل های مو، شامپو های ضد شوره، رنگ های مو کاربرد دارد.

مراقبت از دندان:

خمیردندان ها، محصولات سفید کننده ی دندان، دهانشویه

محصولات موجود در حمام: از قبیل کف کننده های وان حمام، شوینده های بدن، روغن و یا نمک های مورد استفاده در حمام:

کرم ها و لوسیون ها: کرم های دست، کرم های ضد خارش، ماسک ها، کرم های مو بر، ضد آفتاب ها

اغلب این محصولات موضعی هستند و یا طور مستقیم به پوست و یا بدن اعمال می شوند.

صنایع غذایی

جالب است بدانید این ماده به عنوان یک افزودنی خوراکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد و اغلب به عنوان یک امولسیفایر و یا ضخیم کننده در محصولاتی از قبیل مارشمالو، پودر تخم مرغ، پودر های آماده ی نسکافه و… استفاده می شود.

پزشکی :

در پزشکی نیز از این ماده به عنوان ملین استفاده می گردد و همچنین به عنوان افزودنی به بعضی از انواع دارو های آسپرین برای افزایش انحلال پذیری آن ها  اضافه می گردد.

 

صنایع مختلف :

این ترکیب در هر کاری که نیاز به حذف لکه های چربی و روغن دارد مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال در غلظت های بالا می توان از این محصول در تمیز کننده های موتور، تمیز کننده های سطح، شامپو و شوینده های ماشین و… نیز استفاده نمود. همچنین در تحقیقاتی که اخیرا صورت گرفته است نشان می دهد این سورفکتانت در هیدراته کردن گاز و یا تشکیل متان هیدراته، می تواند حدود 700 برابر سرعت تشکیل را افزایش دهد.

 

آسیب به پوست : سدیم لوریل سولفات و سایر سورفکتانت های آنیونی به طور وسیعی بافت پوششی پوست انسان را دچار تخریش و آسیب می کند. در حقیقت بیشتر واکنش های مضر پوست در اثر فرآورده های بهداشتی به خاطر سورفکتانت ها موجود در آنهاست. این ترکیب همچنین دارای خواص تخریشی است که اغلب این ترکیب را در مطالعات بالینی به طور عمدی برای تخریش پوست استفاده می کنند.

در مطالعه ای که با هدف مشخص کردن تفاوت در تخریش از نظر جنس و نژاد انجام شد، میزان از دست دادن بخار آب از طریق پوست در اثر سدیم لوریل سولفات به عنوان یک روش مفید در ارزیابی اثرات تخریبی سدیم لوریل سولفات در بسیاری از افراد به صورت واکنش های آلرژیک تظاهر پیدا می کند. در مطالعه ای که بر روی 242 نفر بیمار مبتلا به درماتیت اگزمایی صورت گرفت، واکنش های آلرژیک زیادی نسبت به سدیم لوریل سولفات مشاهده گردید . تماس مکرر با سدیم لوریل سولفات باعث درماتیت تماسی تخریشی می گردد و باعث شده است این بیماری به یک بیماری شایع در محل کار تبدیل گردد. تحقیقات نشان می دهد که سدیم لوریل سولفات پیوستگی کلی پوست را تا حدی زیادی دچار آسیب می کند. دانشمندان استفاده از پاک کننده های دیگر را که تاثیر کمتری بر پیوستگی کلی پوست دارند، توصیه نمی کنند.

 

Msds  و خطرات

سدیم لوریل سولفات خورنده است و تحریک پوست را می تواند به دنبال داشته باشد. برای حفظ و نگهداری این ماده باید دقت کافی انجام شود تا از آتش سوزی و شعله ور شدن محصول فوق جلوگیری به عمل آید. برای ذخیره سازی و نگهداری این ترکیب حتما آن را به دور از اکسید کننده ها و اسید های قوی نگهداری نمایید. دمای محیط مناسب ترین دما برای حفظ و نگهداری این ماده است.

 

تفاوت سدیم لوریل سولفات با سدیم لوریل اتر سولفات

هر دوی این مواد تقریبا خواص یکسانی دارند اما SLES یا همان تگزاپون خواص تحریک کنندگی کمتری برای پوست ایجاد می کند و از نظر عملکرد می تواند برای پوست های تحرک پذیر تا حدودی بهتر باشد. با این حال از نظر قیمتی SLES گران تر از SLS به حساب می آید