اسید سولفونیک چیست ؟

اسید سولفونیک معروف به LABSA، ترکیبی شیمیایی با فرمول کلی RS(=O)2–OH است. اسید سولفونیک یک سورفاکتانت آنیونی است که بیشتر در فرمولاسیون شوینده های خانگی مانند مایع ظرف‌شویی و پودرهای لباسشویی مورد استفاده قرار می گیرد.

اسید سولفونیک (C6H7NO3S) در دو گرید صنعتی و آزمایشگاهی تولید می شود و در حالت مایع قهوه ای رنگ است. اسید سولفونیک ماده ای غیر فرار، جاذب رطوبت و محلول در آب با بوی نامطبوع است که به عنوان امولسیون کننده و ماده افزودنی استفاده می شود.

این ترکیب با طیف وسیعی از سورفاکتانت های آنیونی، کاتیونی و آمفوتری سازگار بوده و یک سورفاکتانت حد واسط بسیار کارآمد در زمینه های مختلف است. اسید سولفونیک ارزان ترين و پر مصرف ترین سورفاكتانت ‌مورد کاربرد در صنايع شوينده های پودری و مایع است.

 

ویژگی های اسید سولفونیک

اسید سولفونیک جزء ترکیبات ارگانوسولفور طبقه می شود در واقع می توان گفت که همان اسید سولفوریک است که یکی از گروه های هیدروکسیل آن با یک گروه آلی جایگزین شده است. نمک ها و استرهای اسید سولفونیک، سولفونات نامیده می شوند و کاربردهای گسترده ای در صنایع دارند.

اسید سولفونیک یک اسید قوی است، این ماده حدود یک میلیون بار قویتر از اسید کربوکسیلیک است و به دلیل قطبیت بیشتر به شکل جامد بلوری یا مایع ویسکوز با دمای جوش بالا وجود دارد. این ماده در حالت جامد بی رنگ و غیر اکسید کننده است که این ویژگی ها باعث می شود به عنوان کاتالیزور در واکنش های آلی مورد استفاده قرار بگیرد.

قطبیت و اسیدیته بالا باعث می شود که اسید سولفونیک در آب محلول باشد . این ماده در آب با زنجیره کوتاه یا بلند حل می شود که انواع زنجیره بلند آن خواص شبه دترجنتی دارد.

 

کاربردهای اسید سولفونیک

این اسید به عنوان کاتالیزور برای تولید ترکیبات شیمیایی مختلف در صنایع استفاده می شود. این ماده باعث می شود که رنگ محکم به پارچه بچسبد و قابلیت شستشوی پشم و ابریشم را بهبود می بخشند.

نمک های سدیم اسید سولفونیک آلیفاتیک یا آروماتیک با زنجیره بلند معمولا به عنوان مواد شوینده استفاده می شوند. برخلاف صابون های معمولی، که حاوی نمک کربوکسیلیک اسید هستند، صابون های حاوی سولفونات ها در آب سخت سفیدک ایجاد نمی کنند زیرا یون های کلسیم و منیزیم موجود در آب سخت برخلاف کربوکسیلات ها باعث تشکیل رسوبات نامحلول با سولفونات ها نمی شوند.

برخی از مشتقات این اسید مثل داروهای سولفا، آنتی بیوتیک های مهمی در صنایع تولید دارو هستند. این ماده به عنوان عامل تولید کننده کف در فرمولاسیون بسیاری از محصولات شوینده، دترجنت های خانگی، پودرهای شستشو، کیک دترجنت، صابون مایع، صابون جامد و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. اسید سولفونیک همچنین در تولید سموم دفع آفات برای بهبود کیفیت اسپری استفاده می شود.

کاربرد گسترده این ماده در صنایع مختلف خصوصا شوینده ها باعث شده که سالیانه حدود ۲ میلیارد کیلوگرم آلکیل بنزن سولفانات برای اهداف مختلف صنعتی تولید ‌شود. این اسید در صنایع تولید رنگ نیز مورد استفاده قرار می گیرد و اکثر رنگ های قابل شستشو در فرمولاسیون خود حاوی اسید سولفونیک یا گروه عاملی سولفونیل هستند.

 

روش تولید اسید سولفونیک :

برای تولید اسید سولفونیک ، در قدم اول می بایست گوگرد را سوزانده و SO2 تولید کرد . سپس بستری را محیا کرده تا با حضور کاتالیز گر ، SO2 به تری اکسید گوگرد SO3 که یک الکتروفیل است ، تبدیل شود . در نهایت در راکتورهای سولفوناسیون ، گاز SO3 را با آلکیل بنزن خطی وارد واکنش کرده و سولفونیک اسید تولید می شود .

 

نکات ایمنی استفاده از اسید سولفونیک

تماس با چشم: در این صورت باعث سوزش شدید چشم میشود و در این صورت چشم را باز نگه داشته و به مدت ۱۵ دقیقه با آب ولرم شستشو داده شود.

تماس با پوست: در این صورت باعث سوزش و تحریک پوست می‌شود، در این صورت باید لباس های فرد را در آورده و قسمت آلوده را با آب و صابون شسته و لباس ها قبل از استفاد مجدد شسته شود.

تنفس: در صورت تنفس بخارات آن باعث سوزاندن سیستم تنفسی می‌شود، در این صورت فرد مصدوم را به هوای آزاد منتقل کرده و در صورت ادامه داشتن مشکل تنفس دستگاه اکسیژن وصل شود.

گوارشی: در این صورت دهان فرد مصدوم شستشو داده شود.

محل نگه داری اسید سولفونیک

در ظروف درب دار و محیطی خنک و خشک با تهویه مناسب نگه داری شود.

ضایعات اسید سولفونیک

با استفاده از دستکش ضایعات آن را جمع کرده و با ماده های خنثی کننده مخلوط شود وسپس بسته بندی و دفع شوند و محل نگه داری از آن ها را پس از دفع ضایعات بشویید.

شرایط نگهداری

پس برای نگهداری از این ماده شیمیایی می بایست بسیار دقت کرد و در محفظه های کاملا بسته نگهداری شود . چرا که اسید سولفونیک می تواند به سرعت رطوبت را به خود جذب کند.